Lutein (Xanthophyll)

Bài viết này không nằm trong Dược thư quốc gia Việt Nam 2022 lần xuất bản thứ 3

Lutein (Xanthophyll) là hợp chất Carotenoid chiếm tỷ lệ cao nhất ở điểm vàng của mắt và não. Đây là chất đóng vai trò là chất chống oxy hóa cũng như là thành phần thiết yếu cấu tạo nên cơ thể con người. Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi tới quý bạn đọc các thông tin về hoạt chất Lutein.

1 Lutein là gì?

Lutein là một xanthophyll và là một trong 600 loại caroten tự nhiên được biết đến. Lutein chỉ được tổng hợp bởi thực vật và giống như các xanthophyll khác được tìm thấy với số lượng lớn trong các loại rau lá xanh như rau bina, cải xoăn và cà rốt vàng. Ở thực vật xanh, xanthophyll hoạt động để điều chỉnh năng lượng ánh sáng và đóng vai trò là tác nhân dập tắt không quang hóa để đối phó với chất diệp lục bộ ba (một dạng chất diệp lục bị kích thích), được sản xuất quá mức ở mức độ ánh sáng rất cao, trong quá trình quang hợp.

2 Tác dụng của Lutein

Tên khác: Luteine; trans-Lutein; Xanthophyll, E161b, Sắc tố Macular..

Dược lực học: Lutein được phát hiện có mặt ở một khu vực tập trung của điểm vàng, một khu vực nhỏ của võng mạc chịu trách nhiệm về thị lực trung tâm. Giả thuyết về nồng độ tự nhiên là lutein giúp bảo vệ khỏi stress oxy hóa và ánh sáng năng lượng cao. Một số nghiên cứu cho thấy rằng sự gia tăng sắc tố điểm vàng làm giảm nguy cơ mắc các bệnh về mắt như thoái hóa điểm vàng do tuổi tác (AMD).

Cơ chế hoạt động: Xanthophylls có hoạt tính chống oxy hóa và phản ứng với các loại oxy hoạt tính , tạo ra các sản phẩm thoái hóa có hoạt tính sinh học. Chúng cũng có thể ức chế quá trình peroxy hóa Phospholipid màng và giảm sự hình thành lipofuscin, cả hai đều góp phần vào đặc tính chống oxy hóa của chúng. Lutein hiện diện tự nhiên trong điểm vàng của võng mạc con người. Nó lọc ánh sáng xanh có khả năng gây độc quang học và bức xạ gần cực tím từ điểm vàng. Tác dụng bảo vệ một phần là do khả năng dập tắt các loại oxy phản ứng của các carotenoit này. Lutein ổn định hơn để phân hủy bởi các chất tiền oxy hóa so với các loại caroten khác như Beta-carotene và lycopene. Lutein có nhiều ở khu vực xung quanh hố mắt và lutein là sắc tố chiếm ưu thế ở ngoại vi ngoài cùng của điểm vàng. Zeaxanthin, được liên hợp hoàn toàn (lutein thì không), có thể bảo vệ tốt hơn một chút so với lutein chống lại tác hại của độc tố quang do bức xạ ánh sáng xanh và cận cực tím gây ra. Lutein là một trong hai loại caroten duy nhất đã được xác định trong thủy tinh thể của con người, có thể bảo vệ chống lại sự gia tăng mật độ thủy tinh thể và sự hình thành đục thủy tinh thể do tuổi tác. Một lần nữa, khả năng bảo vệ mà lutein mang lại có thể một phần là do khả năng thu hồi các loại oxy phản ứng của nó. Carotenoids cũng cung cấp bảo vệ khỏi ung thư. Một trong những cơ chế của điều này là bằng cách tăng biểu hiện của protein connexin - 43, do đó kích thích sự giao tiếp giữa các khe hở và ngăn chặn sự tăng sinh tế bào không kiểm soát.

3 Công dụng của Lutein

Tốt cho mắt, giúp bảo vệ mắt: Đây chính là công dụng rất tuyệt vời của Lutein, là một chất chống oxy hóa khá quan trọng của cơ thể và đây cũng là Carotenoid duy nhất được tích lũy trong võng mạc mắt. Vì vậy, Lutein đã đóng góp vào phần bảo vệ cho đôi mắt khỏi những nguồn ánh sáng có hại, không tốt. Qua đó cũng làm giảm được tình trạng nguy cơ bị thoái hóa điểm vàng do tuổi tác.

Bảo vệ quá trình sản sinh ra collagen: Lutein hỗ trợ khả năng sinh sản Collagen dưới da và chịu trách nhiệm duy trì được độ đàn hồi của da, giúp da được trẻ hóa.

Phòng ngừa sản sinh ra melanin: Lutein sẽ bảo vệ làn da khỏi tia cực tím (UV) gây hại cho ra và phòng ngừa được quá trình sản sinh ra melanin ở dưới da nhờ khả năng chống oxy hóa.

Hỗ trợ làm sáng da: Lutein có khả năng làm cải thiện được độ ẩm ở trên da, loại bỏ được những yếu tố gây hại từ môi trường ở bên ngoài giúp da được sáng và căng mịn hơn.

Xây dựng và duy trì cấu trúc màng tế bào: Lutein có khả năng bảo vệ chất béo, protein và DNA khỏi các yếu tố hủy hoại và đẩy nhanh quá trình tái chế Glutathione.

Ngoài ra, Lutein cũng có tác dụng tốt đối với tim mạch: Một nghiên cứu khác cho thấy rằng việc bổ sung 20 mg lutein hàng ngày trong 3 tháng có liên quan đến việc giảm mức cholesterol và chất béo trung tính, cả hai đều là những yếu tố nguy cơ gây bệnh tim.

4 Liều dùng - cách dùng Lutein

Do Lutein hòa tan ở trong chất béo, cơ thể của chúng ta sẽ hấp thụ nó tốt nhất khi ăn với các thực phẩm khác, đặc biệt là thực phẩm có chứa chất béo.

Một chế độ ăn uống bình thường sẽ chứa 1 - 3 mg lutein mỗi ngày, tuy nhiên thực tế cơ thể cần mức 6mg mỗi ngày. Mặc dù hấp thụ lutein qua chế độ ăn uống thường là cách tốt nhất nhưng bạn cũng có thể bổ sung lutein cho mình bằng thực phẩm chức năng.

Hầu hết các chất bổ sung có chứa hàm lượng lutein từ 20mg trở lên, cao hơn nhiều so với lượng cần thiết. Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu về lutein đã sử dụng liều lượng từ 10 – 40 mg mỗi ngày và không tìm thấy bất kỳ tác dụng phụ nào

5 Chống chỉ định của Lutein

Chống chỉ định sử dụng Lutein đối với những đối với những bệnh nhân có tiền sử dị ứng hay quá mẫn cảm với Lutein.

6 Tác dụng không mong muốn của Lutein

Lutein được phân loại là thường được coi là an toàn (GRAS), có nghĩa là nghiên cứu đã không tìm thấy mối liên hệ đáng kể giữa việc tiêu thụ lutein thường xuyên và các tác dụng phụ bất lợi.

Tuy nhiên, việc hấp thụ nhiều xanthophylls nói chung có liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư da và dạ dày.

7 Thận trọng - lưu ý khi sử dụng Lutein

Chỉ nên bổ sung lượng Lutein mà cơ thể cần, nếu bổ sung quá nhiều thì sẽ có thể gây tác dụng ngược do dẫn đến vấn đề carotenoderma. Đây là tình trạng vàng da do thâm nhiễm carotene trong máu.

Đối với phụ nữ đang mang thai, bà mẹ đang cho con bú và trẻ nhỏ: Nếu muốn bổ sung Lutein thì cần tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Lutein là một carotenoid có trong tự nhiên và được xếp vào nhóm chất chống oxy hóa mạnh mẽ. Vậy nên để đảm bảo được hiệu quả sử dụng, bạn nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng cũng như hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.

8 Thực phẩm có chứa Lutein

Nhiều loại thực phẩm cung cấp liều lượng lutein lành mạnh. Lutein thường được tìm thấy trong các loại rau lá xanh, chẳng hạn như: Cải xoăn, rau bina, bông cải xanh, rau diếp, mùi tây, húng Quế, tỏi tây, đậu Hà Lan,...

Lutein cũng có thể được tìm thấy trong các loại thực phẩm khác, chẳng hạn như: lòng đỏ trứng, ớt đỏ, ngô, lúa mỳ cứng, lúa mỳ einkorn,... 

9 Tài liệu tham khảo

1. Chuyên gia Pubchem. Lutein, Pubchem. Truy cập ngày 22 tháng 06 năm 2023.