Bệnh hạt cơm: nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Bệnh hạt cơm gây ra bởi virus HPV và ảnh hưởng đến thẩm mỹ cũng như sức khỏe người bệnh. Cùng tìm hiểu thông tin về bệnh hạt cơm qua bài viết dưới đây.

1 Bệnh hạt cơm là gì?

Bệnh hạt cơm là sự phát triển da không ung thư (lành tính) phát triển trên các bộ phận khác nhau của cơ thể và có nhiều dạng khác nhau. Chúng được gây ra bởi virus HPV và xảy ra đa phần ở trẻ em và thanh thiếu niên. Bệnh không gây chết người nhưng có thể gây đau, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. ^[1] 

2 Nguyên nhân gây bệnh hạt cơm

Bệnh hạt cơm là do virus HPV ở người gây ra, trong đó có hơn 150 loại khác nhau. ^[2] 

Những virus này có thể xâm nhập vào da thông qua những vết cắt nhỏ và gây ra sự phát triển của tế bào. Lớp da bên ngoài trở nên dày hơn và cứng hơn, tạo thành mụn cóc nổi lên.

Mụn cóc dễ dàng lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp, đặc biệt nếu có sự phá vỡ hàng rào biểu mô bình thường. Bên cạnh da, mụn cóc cũng có thể xảy ra trên màng nhầy. Nói chung, HPV thường chỉ lây nhiễm các lớp biểu mô của da, và hiếm khi có triệu chứng trên toàn thân.

Những người có nguy cơ cao bị mắc bệnh hạt cơm gồm: Người thường xuyên tiếp xúc thịt sống, miễn dịch yếu, tắm ở nơi công cộng hay gia đình có người đang mắc bệnh...

3 Chẩn đoán bệnh hạt cơm

3.1 Triệu chứng chung

Mụn cóc thông thường thường xuất hiện trên ngón tay hoặc bàn tay của bạn và có thể là:

Các vết sưng nhỏ, nhiều thịt, sần sùi

Màu thịt, trắng, hồng hoặc rám nắng

Thô sơ khi chạm vào

Rắc các đầu nhọn màu đen, là các mạch máu nhỏ, đông máu.  

3.2 Chẩn đoán xác định

3.2.1 Hạt cơm thông thường (common warts)

Hạt cơm thông thường chiếm đến khoảng 58-70% số người mắc hạt cơm.

Đây là sự phát triển của da, từ kích thước của đầu ngón tay đến kích thước của hạt đậu. Chúng cứng lại, làm cho chúng thô ráp và có vảy khi chạm vào. Hạt cơm thông thường thường được tìm thấy ở mu bàn tay, ngón tay, da quanh móng và trên bàn chân của bạn.

3.2.2 Hạt cơm bàn tay, bàn chân (palmo-plantar warts)

Tình trạng này chủ yếu xảy ra ở mắt cá chân và lòng bàn chân.

Những người có mụn hạt cơm ở dưới cùng của bàn chân và ngón chân đôi khi được gọi là mụn cóc. Chúng có thể trở nên khá lớn. Bởi vì lòng bàn chân chịu áp lực lớn từ trọng lượng cơ thể do đó hạt cơm bàn chân không phát triển ra bên ngoài như các loại khác. Chúng được đẩy vào trong khi người bệnh đứng hoặc đi bộ. Điều này có thể gây đau hoặc đau do áp lực trợn lượng, việc điều trị loại bệnh hạt cơm này thường khó khăn hơn.

3.2.3 Hạt cơm phẳng (flat warts)

Hạt cơm phẳng thường gặp ở trẻ còn đang đi học, chúng chiếm đến khoảng 24-34% số người bệnh.

Đây là những mụn hạt cơm nhỏ, hơi nổi lên thường chỉ rộng vài mm. Đôi khi chúng có màu nâu nhạt.

Các mụn này thường được tìm thấy trên mặt, đặc biệt là trên trán và má, một số trường hợp có xuất hiện ở tay và hạ cánh tay.

3.2.4 Mụn cóc sinh dục

Hạt cơm ở niêm mạc thường xảy ra ở niêm mạc miệng, bộ phận sinh dục khó chịu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống người bệnh. ^[3] 

3.3 Chẩn đoán phân biệt

Hạt cơm thông thường phải được nhận biết rõ ràng so với bệnh dày sừng da dầu, dày sừng ánh nắng, ung thư tế bào gai.

Hạt cơm phẳng khác với bệnh lichen phẳng có các nốt sẩn.

Bệnh hạt cơm được chẩn đoán như thế nào?

4 Phương pháp điều trị bệnh hạt cơm

4.1 Nguyên tắc chung

Các loại mụn hạt cơm khác nhau có thể cần các phương pháp điều trị phụ thuộc vào vị trí và có thể cần được kết hợp nhiều phương pháp.

Bắt đầu với các phương pháp ít đau nhất, ít tốn kém nhất và ít tốn thời gian nhất.

4.2 Điều trị nội khoa

4.2.1 Các thuốc bôi tại chỗ

Acid salicyle: Thuốc đã có sẵn các nồng độ từ 5% đến 40%, có tác dụng loại bỏ lớp sừng của da có chứa virus. Hiệu quả điều trị có thể được tăng cường bằng cách loại bỏ keratin bề mặt trước khi sử dụng. Áp dụng tại chỗ một hoặc hai lần mỗi ngày trong vài tuần. ^[4] 

Kem Tretinoin 0,05%-0,1% thường điều trị trường hợp mụn hạt cơm phẳng.

4.2.2 Thuốc tiêm trong thương tổn

Bleomycin là một polypeptide gây độc tế bào, ức chế tổng hợp DNA trong tế bào và virus. Nó có ái lực với mô bị nhiễm HPV và gây ra những thay đổi mạch máu dẫn đến hoại tử biểu bì. Bleomycin có lợi trong điều trị bệnh hạt cơm kháng thuốc. Tiêm dung dịch 0,5-1 U/mL trực tiếp vào mụn, không vượt quá 1,5 U/lần điều trị.

Interferon alpha-2a: Là một cytokine xuất hiện tự nhiên với các hoạt động chống vi rút, chống ung thư và điều hòa miễn dịch. Dùng điều trị mụn hạt cơm khi người bệnh không đáp ứng với điều trị tiêu chuẩn trên.

4.2.3 Thuốc toàn thân

Cimetidin được cho là có tác dụng điều hòa miễn dịch ở liều cao hơn. Nó có thể được dùng ở liều 20-40 mg/kg uống chia làm 4 lần cách nhau mỗi 6h, không vượt quá 2400 mg/ngày.

Sulfat Kẽm dùng cho người bệnh hạt cơm với liều 10mg/kg/ngày, tối đa là 600 mg/ngày.

Verrulyse-Methionin được dùng cho tất cả các thể bệnh hạt cơm.

4.3 Điều trị bằng thủ thuật

4.3.1 Phẫu thuật lạnh

Liệu pháp áp lạnh bao gồm đóng băng mụn cóc bằng cách sử dụng nitơ lỏng. Nitơ rất lạnh và phá hủy các tế bào ở lớp ngoài của da. Việc điều trị được lặp đi lặp lại nhiều lần, với thời gian nghỉ ít nhất một tuần giữa mỗi buổi. Nitơ lỏng rất lạnh nên có thể gây đau khi đâm và da có thể chuyển sang màu đỏ hoặc sưng sau đó.

Liệu pháp áp lạnh sử dụng hóa chất chất lạnh để làm đông cứng mụn cóc, làm các tế bào da ở đây bị chết đi và được hủy bỏ. Thường hóa chất được sử dụng ở đây là nitơ lỏng và carbon dioxide. Sử dụng bình xịt mở hoặc đầu phun bông trong vòng 10 - 15 giây và lặp lại khi cần thiết. Mỗi lần điều trị có thể cần 1 đến 6 chu kỳ đóng băng mụn cóc này.

Chất này gây vết phồng rộp hình thành xung quanh mụn cóc và mô chết sẽ bong ra trong vòng một tuần.

Phương pháp này cho tỷ lệ đáp ứng cao, thời gian điều trị nhanh và ít di chứng bất lợi hơn. Một số nghiên cứu cho thấy liệu pháp áp lạnh kết hợp với điều trị bằng axit salicylic có hiệu quả hơn so với chỉ áp dụng phương pháp áp lạnh.

Phản ứng có hại của phương pháp này đó là bệnh nhân có thể đau trong quá trình điều trị, bào mòn, loét và giảm sắc tố sau viêm da.

4.3.2 Phẫu thuật bằng laser

Đã được sử dụng với một số thành công trong mụn hạt cơm không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác. 

Phẫu thuật laser là sử dụng một chùm ánh sáng cực mạnh, hoặc laser, để đốt cháy và phá hủy mô mụn cóc. Hiện nay, người ra thường sử dụng 1 laser xung nhuộm hoặc laser carbon dioxide để điều trị mụn cóc.

Điều trị bằng laser xung nhuộm với bước sóng 582nm đốt cháy kín chọn lọc các mạch máu nhỏ. Các tế bào da mụn cóc bị nhiễm virus sau cùng bị chết, và mụn cóc rụng ra. Phương pháp này đòi hỏi phải điều trị lặp lại sau mỗi ba đến bốn tuần. Điều trị bằng laser xung nhuộm có thể gây đau và có khả năng để lại sẹo cho người bệnh.

Điều trị bằng laser carbon dioxide được sử dụng cho mụn cóc sinh dục lan rộng hoặc tái phát. Phương pháp này yêu cầu phải gây tê cục bộ, hay vùng xung quanh. Đa phần bệnh nhân đều cảm thấy khó chịu sau 24 giờ phẫu thuật và cần dùng thuốc giảm đau gây nghiện. Đây là phương pháp khá hiệu quả và không để lại sẹo cho bệnh nhân.

4.3.3 Phẫu thuật cắt bỏ thương tổn

Chỉ được xem xét khi người bệnh không đáp ứng với phương pháp điều trị trên.

4.4 Các phương pháp điều trị khác

Liệu pháp dùng băng dính: dán băng dính lên vùng da có hạt cơm, cứ hai đến ba ngày thay băng một lần có tác dụng làm cho thương tổn mỏng dần và khỏi.

Vacxin phòng virus để phòng ngừa sự tái nhiễm virus HPV. Nhưng, tiêm vacxin đa phần được áp dụng với HPV sinh dục, đặc biệt là chủng có nguy cơ cao gây ung thư cổ tử cung.

5 Phòng ngừa bệnh hạt cơm như thế nào?

Cần tổng vệ sinh thường xuyên nơi cộng cộng như bể bơi, nhà tắm công cộng, phòng tập thể thao để tránh lây nhiễm virus gây bệnh.

Những người có nguy cơ cao mắc bệnh hạt cơm đặc biệt là người làm nghề giết mổ gia súc cần sử dụng trang phục và phụ kiện bảo hộ.

Hy vọng thông qua bài viết này bạn đọc hiểu rõ hơn về bệnh hạt cơm để điều trị và dự phòng phù hợp.

Người bệnh có thể che mụn cóc bằng thạch cao không thấm nước khi đi bơi.

Lưu ý, cả với người bệnh và người không bị bệnh, không được dùng chung khăn, giày, găng tay, tất hay đồ dùng cá nhân với người khác.

Không đi chân trần tại bể bơi, hoặc trong phòng tắm chung hoặc phòng thay đồ.

Không nên chạm vào mụn cóc, vì chúng có thể lây lan sang vùng da khác. Nếu không may chạm vào mụn cóc của người bệnh thì phải rửa tay sạch bằng xà phòng diệt khuẩn.

Người bệnh, không được gãi, sờ vào mụn cóc cả kể khi nó đã rời ra do điều trị để tránh virus lây lan.

Không sử dụng các dụng cụ như đá bọt hoặc giũa móng nếu trước đây các đồ vật này đã được sử dụng trên mụn cóc.

Tài liệu tham khảo